سرطان پستان چیست؟
سرطان پستان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در پستان به طور کنترل‌نشده رشد کرده و توده‌ای (تومور) را تشکیل می‌دهند. این سلول‌های غیرطبیعی می‌توانند به بافت‌های مجاور حمله کرده یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند (متاستاز دهند).
ساختار پستان شامل سه بخش اصلی است:
- لوبول‌ها: غدد تولیدکننده شیر
- مجاری شیری: لوله‌هایی که شیر را به نوک پستان منتقل می‌کنند
- بافت همبند: شامل چربی و بافت فیبری که ساختار پستان را حفظ می‌کند
بیشتر سرطان‌های پستان از مجاری یا لوبول‌ها آغاز می‌شوند.
انواع سرطان پستان
سرطان‌های غیرتهاجمی
- کارسینوم مجاری درجا (DCIS): سلول‌های سرطانی در مجاری شیری باقی می‌مانند و به بافت‌های اطراف گسترش نمی‌یابند. این نوع سرطان در صورت تشخیص زودهنگام کاملاً قابل درمان است.
سرطان‌های تهاجمی (تهاجمی‌شونده)
- کارسینوم مجاری تهاجمی (IDC): شایع‌ترین نوع سرطان پستان (۸۰٪ موارد)، که از مجاری شیری شروع شده و به بافت اطراف گسترش می‌یابد.
- کارسینوم لوبولی تهاجمی (ILC): از لوبول‌ها آغاز شده و می‌تواند به بافت‌های مجاور گسترش پیدا کند.
انواع کمتر شایع
- سرطان پستان سه‌گانه منفی (TNBC): این نوع سرطان گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و HER2 را ندارد و معمولاً تهاجمی‌تر بوده و گزینه‌های درمانی محدودی دارد.
- سرطان پستان HER2-مثبت: این نوع سرطان مقدار زیادی پروتئین HER2 تولید می‌کند که باعث رشد سریع سلول‌های سرطانی می‌شود. درمان‌های هدفمند در این مورد بسیار مؤثرند.
- سرطان التهابی پستان (IBC): نوعی نادر اما تهاجمی که باعث مسدود شدن رگ‌های لنفاوی شده و تورم، قرمزی و گرمی پستان را به دنبال دارد.
- بیماری پاژه پستان: این نوع سرطان پوست نوک پستان را تحت تأثیر قرار داده و معمولاً با سرطان پستان زمینه‌ای همراه است.
عوامل خطر (Risk Factors) ابتلا به سرطان پستان
اگرچه هر کسی می‌تواند به سرطان پستان مبتلا شود، برخی عوامل خطر احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند:
۱. عوامل غیرقابل‌کنترل
- سن: بیشتر موارد سرطان پستان در زنان بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.
- جنسیت: زنان در معرض خطر بیشتری هستند، اگرچه مردان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.
- جهش‌های ژنتیکی: جهش‌های ارثی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
- سابقه خانوادگی: داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا، خطر را افزایش می‌دهد.
- عوامل هورمونی:
- شروع قاعدگی قبل از ۱۲ سالگی
- یائسگی بعد از ۵۵ سالگی
- نداشتن فرزند یا زایمان پس از ۳۰ سالگی
۲. عوامل مرتبط با سبک زندگی
- چاقی: به‌ویژه پس از یائسگی، سطح استروژن را افزایش داده و خطر ابتلا را بالا می‌برد.
- مصرف الکل: حتی مصرف کم الکل نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- سیگار کشیدن: به‌خصوص در زنان قبل از یائسگی، خطر سرطان پستان را بیشتر می‌کند.
هورمون‌درمانی پس از یائسگی: مصرف طولانی‌مدت استروژن و پروژسترون خطر ابتلا را بالا می‌برد.
علائم و نشانه‌های سرطان پستان
علائم سرطان پستان می‌توانند متنوع باشند، اما برخی از نشانه‌های رایج عبارتند از:
✅ وجود توده یا غده جدید در پستان یا زیر بغل
✅ تغییر در اندازه یا شکل پستان
✅ فرورفتگی یا ضخیم شدن پوست پستان (مانند پوست پرتقال)
✅ قرمزی، تورم یا احساس گرما در پستان
✅ ترشح غیرعادی از نوک پستان (مخصوصاً ترشح خونی)
✅ درد یا ناراحتی مداوم در پستان
✅ فرورفتگی یا تغییر شکل نوک پستان
🔔 نکته مهم: همه توده‌های پستانی سرطانی نیستند، اما هر تغییری باید توسط پزشک بررسی شود.
تشخیص و غربالگری (Screening) سرطان پستان
تشخیص زودهنگام می‌تواند به درمان مؤثر و افزایش شانس بقا کمک کند.
۱. آزمایش‌های غربالگری (تشخیص زودهنگام)
✔ ماموگرافی: تصویربرداری اشعه ایکس از پستان که برای زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود.
✔ سونوگرافی پستان: برای بررسی تفاوت بین توده‌های جامد و کیست‌های پر از مایع استفاده می‌شود.
✔ MRI: برای افراد در معرض خطر بالا یا در صورت نتایج نامشخص ماموگرافی انجام می‌شود.
۲. آزمایش‌های تشخیصی (تأیید سرطان)
🔬 بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت پستان برای بررسی سلول‌های سرطانی در آزمایشگاه.
۳. آزمایش‌های تعیین مرحله سرطان
- سی‌تی‌اسکن: برای بررسی انتشار سرطان به سایر اندام‌ها.
- اسکن استخوان: بررسی گسترش سرطان به استخوان‌ها.
- PET اسکن: شناسایی سلول‌های سرطانی فعال در بدن.
گزینه‌های درمانی سرطان پستان
درمان به نوع، مرحله سرطان و وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد.
۱. جراحی
🔹 لامپکتومی: برداشتن توده و مقدار کمی از بافت اطراف آن.
🔹 ماستکتومی: برداشتن کل پستان یا هر دو پستان در برخی موارد.
۲. پرتودرمانی
- استفاده از اشعه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی، معمولاً پس از جراحی.
۳. شیمی‌درمانی
- استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کند کردن رشد آن‌ها.
۴. هورمون‌درمانی
- برای سرطان‌هایی که گیرنده‌های هورمونی مثبت دارند، با جلوگیری از اثر استروژن رشد سرطان را متوقف می‌کند.
۵. درمان هدفمند (Targeted Therapy)
- برای سرطان‌های HER2-مثبت، از داروهای هدفمند مانند هرسپتین (Trastuzumab) استفاده می‌شود.
۶. ایمونوتراپی
- کمک به سیستم ایمنی برای شناسایی و مبارزه با سلول‌های سرطانی (معمولاً برای سرطان‌های سه‌گانه منفی).
زندگی با سرطان پستان و حمایت‌های لازم
💗 پذیرش تشخیص( Coping with Diagnosis):
- از حمایت عاطفی خانواده، دوستان یا مشاوران بهره ببرید.
- پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند مفید باشد.
💗 مراقبت‌های پس از درمان:
- مراجعه منظم به پزشک برای بررسی‌های بعدی.
- تغییر سبک زندگی (تغذیه سالم، ورزش) برای کاهش خطر عود سرطان.
نتیجه‌گیری
سرطان پستان یک بیماری پیچیده اما قابل درمان است. تشخیص زودهنگام و روش‌های درمانی مؤثر می‌توانند تأثیر زیادی در بهبود بیماران داشته باشند. آگاهی از عوامل خطر، انجام غربالگری‌های منظم و داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.